Sina Manastırı ve Bedeviler

Sina Manastırı ile yerel halk arasında sağlık hizmetlerinin en başından beri önemli bir temas noktası olduğu görülmektedir; zira Sina Manastırı içinde bir darülaceze ve huzurevinin varlığı 600'lü yılların başlarına kadar uzanmaktadır. Manastır, 1970'lerden itibaren rahiplere, hacılara ve yakınlardaki Bedevilere çok daha uyumlu bir şekilde sağlık hizmetleri sunmaya başlamıştır. 1980'lerde manastırın küçük tıp merkezi, günümüzde sayılarının on beş ila on sekiz bin arasında olduğu tahmin edilen çeşitli Bedevi kabilelerinin yaşadığı dağlık Güney Sina'nın geniş alanındaki tek sağlık tesisiydi.

Güney Sina'da (yaklaşık otuz bin kilometrekarelik bir alanda) yaşayan altı büyük Bedevi kabilesi arasında Gebelia kabilesi bölgede yaşayan en eski kabiledir ve bu nedenle manastırla yakından bağlantılıdır. Gebelia kabilesinin üyeleri, manastırın hamisi olan İmparator Justinianus'un rahipleri barbar akınlarından korumak için bölgeye yerleştirdiği iki yüz askeri ailenin torunlarıdır.

Bu askeri aileler, az sayıdaki yerel halkın yanı sıra bu arada komşu bölgelere yerleşen diğer Arap kabileleriyle de evlendi. Yedinci yüzyılın son çeyreğinde çoğu İslam'ı kabul etmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu'na kadar uzanan dini ve etnik kökenlerine dair güçlü bir duyguyu ve hatırayı hala korumaları şaşırtıcıdır.

Tam da bu nedenle günümüzde hala Rum ya da Yunan olarak adlandırılmakla övünüyorlar, her ne kadar bu sonuncu unvanı günümüz Romanya'sının sakinleriyle özdeşleştirme eğiliminde olsalar da. Sina Dağı manastırı çevresinde, 1300 ila 1800 metre yükseklikte yaşadıkları için kendilerine "dağ halkı" anlamına gelen Gebelia adı verilmiştir.

Manastırın kısa sürede kabileler arasında bir istikrar ve barış feneri haline gelmesi hayati önem taşıyordu. Anlaşmazlık, düşmanlık ya da çatışma durumlarında kabileler, özellikle de her kabilenin toprak sınırları söz konusu olduğunda, manastırın adil yargısına başvururlardı. Ve gerçekten de, dağlık Güney Sina bölgesinin tamamı manastırın ve Sina, Faran ve Raithou Başpiskoposluğu'nun ruhani yetki alanına girdiği için manastırın müdahalesi yerindeydi.

Sina Manastırı'nın gerçek alanı, eskiden manastırın çevresinde deveyle üç günde geçilebilen arazi olarak tanımlanırdı. Bu topraklar, bu alanların yönetimini merkezi manastıra devreden anchoritlerin ve keşişlerin kutsal ikametgahıydı. Kısa bir süre sonra, hem başrahip hem de manastırın Kutsal Sinaksisi, boş alanların bazılarını çeşitli Bedevi kabilelerine tahsis etme kararı aldı. Manastır zaman zaman sadece genellikle bir şapel ve bahçeye sahip olan bazı tarihi yerleri ve yapıları, yerel bir muhafız olan gafiri ile birlikte muhafaza ederdi. Tüm bu yerler manastırın günümüzdeki kathismata'sını ("koltuklar") oluşturmaktadır.

Geçmişte, manastırın rahipleri tarafından bölgede yaşayan yoksul Bedevilere sürekli olarak günlük ekmek dağıtılması, pederlerin onlarla tanışması ve kaynaşması için yararlı ve hoş bir fırsat sağlıyordu. Günümüzde, Mısır devletinin mali desteği ve Bedevilerin yaşam standartlarındaki iyileşme, manastırın yardımını neredeyse gereksiz hale getirmiştir. Yine de Sina Manastırı, "zamanımızın çöl çocukları" olan ve manastırın kendi çocukları olarak kabul edilen Bedevileri giyecek, yiyecek, inşaat malzemeleri vb. gibi çeşitli şekillerde destekleme geleneğini sürdürmektedir. Ayrıca manastır, başta inşaat projelerinde olmak üzere Bedevileri düzenli olarak istihdam etmekte, böylece onlara iyi bir yaşam sürme fırsatı sunmaktadır.

Manastırın rahipleri genel olarak Bedevilere ve özellikle de komşu Gebelia kabilesinin mensuplarına daha pratik konularda yardımcı olurlar. En çok da düğünlere, cenazelere ve bazıları erken dönem Hıristiyan ayinlerinin kalıntılarını andıran diğer bayram etkinliklerine katılarak onların sevinç ve üzüntü anlarını paylaşırlar. Örneğin zouvara ayini, Aziz Katerina, Aziz George ve Arbain vadisine bağlı olan Sina'nın Kutsal Kırk Babası olan Kutsal Arbain gibi Sina'nın önde gelen azizlerine verilen sözün yerine getirilmesini içerir.

Yirmi kadarı manastırın içinde çalışan, yirmi kadarı da kathismata ve bahçelerde gafir, yani "bekçi" olarak görev yapan manastırın daimi çalışanları da Gebeli aşiretine mensuptur. Gündelikçi sayısı günlük olarak yirmi beş civarındadır. Kendilerine ödenen nispeten standart ücretler ve sunulan sigorta yardımlarının yanı sıra günlük yiyecek yardımı da alıyorlar. Ayrıca keşişlerden ve hacılardan çeşitli bağışlar, "kutsamalar" alıyorlar.

Sekizinci yüzyıldan yirminci yüzyılın ortalarına kadar (Sina'da otomobillerin kullanılmaya başlandığı dönem), manastır için erzak nakliyesi ya Süveyş'ten ya da Kahire'den deve kervanlarıyla on günlük bir yolculukla yapılırdı. Yüzyıllar boyunca, manastırdan uzakta olanlar da dahil olmak üzere tüm kabilelerin katıldığı ve böylece taşıma ücretlerinin toplanmasından yararlanan özel bir taşıma sistemi geliştirildi.

Bu kabileler birbiri ardına erzak aktarırken, tüm kabileler erzak ve özellikle de gıda maddeleri için silahlı güvenlik hizmeti sağlama hakkını dönüşümlü olarak kullanıyordu. Bedevilerin haklarından daha çok, manastıra karşı yükümlülüklerinden daha az bahsettiklerini duymak nadir değildir, özellikle de erzakların manastıra bir şekilde "azalmış" olarak ulaşmasının geleneksel olduğu gerçeği göz önüne alındığında. Günümüzde de olan bu değil mi?

On dokuzuncu yüzyıldan itibaren manastır için gerekli erzak Süveyş şehrinden satın alınırdı. Daha sonra bu erzaklar Aida buharlı gemisine yüklenerek yirmi dört saatlik bir deniz yolculuğu ile manastırın hem keşişlerden hem de Bedevilerden oluşan bir personel ve yeterli depolama tesisleriyle bağlı olduğu antik Raithou limanına, şimdiki El-Tor'a götürülürdü.

Raithou'da erzaklar, Bedevi işçiler tarafından sürülen ve tek bir keşişin eşlik ettiği Sina Manastırı'na ait develere yüklenirdi. Pitoresk Isli vadisinden geçen yol üç gün sürerdi. Bozulabilir mallar arasında bazen Sina'ya önceden hafifçe kızartılmış ve tuzlanmış balık gönderildiğini de belirtmek gerekir.

Manastır ile Bedeviler arasında böylesine iyi niyetli ilişkilerin gelişmesi kuşkusuz pek olası olmayan bir düzenlemedir. Keşişlerin onlara karşı gösterdikleri uygun ve sağduyulu sevgi, din, zihniyet ve kültür farklılıkları nedeniyle ortaya çıkabilecek doğal tepkileri dengelemeyi ve dengelemeyi her zaman harika bir şekilde başarmıştır. Bu karşılıklı hoşgörünün belki de en uç örneklerinden biri, on birinci veya on ikinci yüzyılda, özellikle sert bir tarihsel dönemde eski yemekhanenin dönüştürülmesiyle manastırın içinde küçük bir caminin bulunmasıdır.

Bu nedenle, Bedevilerin de ihtiyaç duydukları zamanlarda manastırın pederlerine manevi ve diğer konularda destek verdiklerini gözlemlemek bir paradoks değildir. Burada özellikle Orta Çağ'da bölgeyi vuran ve manastırın kuzey duvarının büyük ölçüde yıkılmasına neden olan ciddi bir deprem olayından bahsetmeliyim. Zamanımızda, 1971 yılında meydana gelen büyük yangın olayı, eğer Bedeviler o dönemde bölgeyi elinde tutan az sayıdaki İsrail askeriyle birlikte yangının söndürülmesine yardım etmeseydi, trajik sonuçlar doğurabilirdi.

Bu tür olayların hepsini anlatmaya kalksam, herhangi bir makalenin uzunluğunu fazlasıyla aşar. Neyse ki Manastır'ın arşivlerinde bu türden daha pek çok olayın kaydı bulunmaktadır. Son elli sekiz yıl boyunca Sina Manastırı'nda bizzat bulundum. Kuşkusuz hem çölün hem de iyi niyetin insanları olan ve aynı zamanda manastırın yoldaşları ve hatta bir şekilde başpiskoposluğumuzun ruhani sürüsünün önemli bir parçası olan Bedevilerle doğrudan temas halinde yaşıyor olsam da, henüz hepsini tanıma şansım olmadı. AD